четвртак, 21. новембар 2024. - 10:54

Skobaljić Grad

Skobajić gradLokalitet se nalazi na vrhu stenovitog grebena planine Kukavice na levoj obali kanjona reke Vučjanke, jugozapadno od Vučja i 18 km jugoyapadno od Leskovca. Za kulturno dobro proglašen je 1986. godine

Nikola Skobaljić je istorijska ličnost koju pominje Konstantin Mihailović iz Ostrovice i Sečenički Letopis u vezi sa dvema bitkama koje je vodio u septembru i novembru 1454. godine. Prva bitka se zbila „u Banje“ i tada je Skobaljićporazio tursku vojsku i pobio mnoge, pa i „znamenitu tursku gospodu“. U nauci je dosta polemika izazvalo ubiciranje lok. Banja (Vranjska Banja, Sijarinska Banja…). Druga bitka, u kojoj je sam car predvodio tursku vojsku, vodila se, kod vode (ili planine) Trepanja. Tada je Nikola Skobaljić poražen i živ nabijen na kolac.

Tradicija vezuje ovaj lokalitet za vojvodu Nikolu Skobaljića velikog junaka koji je mnogo ratovao sa Turcima i nikada nije bio poražen. Ovaj čovek, veliki u očima naroda, nije rođen, a nije ni stradao kao drugi, obični ljudi. Rodila ga je devojka iz sela Vine, koja ga je začela jedući živu ribu skobalja. Nastradao je zbog izdaje svoje kume, ali ga Turci nisu živog uhvatili već je on na svom konju odleteo. Podigao je grad na visu iznad Vučja i taj grad nosi njegovo ime. Ispod grada se nalazi njegov kladenac. U dolini reke Vučjanke sazidao je crkvu na čijim je ruševinama 30-tih godina XX veka podignta nova crkva posvećena Sv. Jovanu.

Skobajić gradArheološka iskopavanja su vršena u periodu od 1984-1988. godine u saradnji sa Zavodom za zaštitu spomenika kulture iz Niša a od 1986. uključuje se Filozofski fakultet iz Beograda. Rukovodilac istraživanja bio je prof. dr Đorđe Janković.

Grad se sastoji od Gornjeg, Donjeg grada i podgrađa koje se prostire na istočnoj strani. Zahvata površinu od 2h. Najmoćniji bedemi se nalaze na zapadu, a na severu se nalazi odbrambeni rov.

Gornji Grad je kvadratnog oblika sa oko 400 kvadrata površine i u njemu je sačuvan moćan kulturni sloj. Dve kule su dijagonalno postavljene. Manja kula se nalazi pored kapije koja vodi u Donji grad, a veća – Donžon kula se nalazi u severozapdnom delu i njeni zidovi su očuvani do visine prizemlja. U Gornjem Gradu su iskopavanja vršena uz unutrašnju stranu južnog bedema. Na ovom prostoru pronađeni su fragmenti grnčarije iz perioda III-I veka p.n.e. u sloju rušenja zida građenog od kamena povezanog blatom. Sloj je datovan republikanskim denarom iz 100. godine p.n.e. To su ostaci tvrđave iz predrimskog vremena. Mlađa faza utvrđenja potiče iz ranovizantijskog vremena iz VI veka. Sačuvani su delovi bedema građeni od kamena i maltera. Ovaj bedem je oštećen – presečen bedemom s kraja XIV i prve polovine XV veka.

Skobajić gradDonji Grad sa podgrađem veličine 1400 kvadrata se prostire istočno od Gornjeg Grada i prati konfiguraciju terena. Istraživanja su vršena na severnom, najnižem delu, na mestu gde se pretpostavlja da je bila kapija, koja nažalost nije otkrivena. Na istočnoj strani otkriveni su ostaci kule koja je zidana u mešovitoj tehnici od opeke i kamena i pripada ranovizantijskom vremenu.

Na osnovu grnčarije može se identifikovati i sloj iz X-XI i XII-XIII koji govori da je utvrđenje imalo određenu ulogu u događajima u XI veku, kao i docnije u vreme župana Dese, Stefana Nemanje i njegovih naslednika.

Dakle, lokalitet je višeslojan: najstarijii tragovi korišćenja ovog prostora potiču iz eneolita – bakarnog doba. Takođe fr. keramike pronađeni tokom iskopavanja svedoče da je, ovo utvrđenje zbog starteški važnog položaja i položaja pogodnog za odbranu korišćeno i tokom više faza bronzanog doba. Najstarije kameno utvrđenje potiče iz predrimskog doba, a utvrđenje zidano od kamena i opeka sa malterom iz ranovizantijskog doba. Prema arheološkim nalazima, tvrđava je korišćena i u rimskom, a kasnije i u periodu od X-XIII veka. Najmlađe utvrđenje, čiji se ostaci zidova bedema i kula još uvek vide potiče iz XV veka.

Nakon čišćenja grada planiran je nastavak arheoloških iskopavanja u saradnji sa Filozofskim fakultetom iz Beograda i Narodnim muzejom iz Beograda.

Slični članci