Rimska imperija je zajednički naziv za sva antička područja i sve antičke narode koji su priznavali vrhovnu vlast grada Rima i rimskog naroda.
Istorija rimske imperije od 753 p.n.e. do 476. godine deli se na ova razdoblja:
Rimsko Kraljevstvo (753 p.n.e. – 510 p.n.e.), kada u gradu Rimu vladaju rimski kraljevi.
753 p.n.e., 22. aprila – Romulovo osnivanje Rima
753 p.n.e. – 715 p.n.e. – vladavina kralja Romula (prvi rimski kralj)
715 p.n.e. – 673 p.n.e. – vladavina Nume Pompilija; osnivanje Senata i svešteničkog kolegijuma
673 p.n.e. – 642 p.n.e. – vladavina Tula Hostilija i izgradnja Curia Hostilia (zgrada Senata)
642 p.n.e. – 617 p.n.e. – vladavina Anka Marcija
617 p.n.e. – 578 p.n.e. – vladavina Tarkvinija I.; izgradnja Circus Maximus
578 p.n.e – 534 p.n.e. – vladavina Servija Tulija; određene svete granice grada Rima – Pomerium
534 p.n.e. – 510 p.n.e. – vladavina poslednjeg rimskog kralja Tarkvinija II. Oholog; izgradnja hrama Jupiter Optimus Maximus
Rimska Republika (510 p.n.e.- 30 p.n.e.), kada Rim pod vodstvom senata kao grad i država uspeva zavladati celim Apeninskim poluostrvom, Sredozemljem, severnom Afrikom i delovima Azije.
Rimska Republika (510 p. n. e. – 27 p. n. e.)
Doba rane Rimske Republike (510 p.n.e – 351 p.n.e)
510 p.n.e. – prvi konzuli su bili Lucije Junije Brut i Lucije Tarkvinije Kolatin
508 p.n.e. – uprava pod Pontifex Maximus (visokim sveštenikom)
496 p.n.e. – bitka kod Regilskog jezera (Lago Reggilo) protiv latinskih legija
494 p.n.e. – prvi secessio plebis
493 p.n.e. – Savez sa federacijom latinskih gradova
450 p.n.e. – drugi secessio plebis
450 p.n.e. – Decemvir objavljuje Zakon dvanaest tablica rimskog prava
447 p.n.e. – Tribunska skupština
443 p.n.e. – Centurska skupština
406 p.n.e. – 396 p.n.e. – rat s etrurskim gradom Vejom (Vei)
390 p.n.e. – bitka na reci Aliji protiv Gala
367 p.n.e. – obnova vlasti konzula – Licinijev i Sekstijev zakon
366 p.n.e. – ured gradskog pretora (Preator Urbanus)
365 p.n.e. – umire slavni rimski vojskovođa Kamilo, Marko Furije (lat. Marcus Furius Camillus)
Uspon i razvoj Rimske Republike (351 p.n.e. – 130 p.n.e.)
351 p.n.e. – izabran prvi cenzor u centursku skupštinu iz redova plebejaca
343 p.n.e. – 341 p.n.e. – Prvi samnitski rat
340 p.n.e. – 338 p.n.e. – Latinski rat
327 p.n.e. – 304 p.n.e. – Drugi samnitski rat
300 p.n.e. – plebejci mogu postati sveštenici (Lex Ogulnia)
298 p.n.e. – 290 p.n.e. – Treći samnitski rat
296 p.n.e. – Bitka kod Sentinuma (Sentino)
280 p.n.e. – 275 p.n.e. – Pirov pohod na Italiju
280 p.n.e. – Bitka kod Herakleje
279 p.n.e. – Bitka kod Askuluma
275 p.n.e. – Bitka kod Beneventuma
265 p.n.e. – pad Etrurije i Kampanije (Campania), a Rimljani metodom podeli pa vladaj (divide et impera) vladaju celom Italijom
264 p.n.e. – 241 p.n.e. – Prvi punski rat
261 p.n.e. – bitka kod Agrigenta
260 p.n.e. – bitka kod Mila
256 p.n.e. – bitka kod rta Eknoma
256 p.n.e. – brodolom kod Kamerine
255 p.n.e. – bitka na reci Bagradi
250 p.n.e. – opsada Lilibeja
249 p.n.e. – bitka kod Drepana
242 p.n.e. – bitka kod Egadskih ostrva
241 p.n.e. – kapitulacija Kartage i mirovni ugovor
242 p.n.e. – uređenje pretora peregrina (Preator Peregrinus)
241 p.n.e. – Sardinija i Korzika postaju prve rimske provincije
229 p.n.e. – 228. p.n.e. – Prvi ilirski rat
219 p.n.e. – Drugi ilirski rat
218 p.n.e. – 201 p.n.e. – Drugi punski rat
218 p.n.e. – bitka kod Ticina
218 p.n.e. – bitka kod Trebije
217 p.n.e. – bitka kod Trazimenskog jezera
216 p.n.e. – bitka kod Kane
207 p.n.e. – bitka kod Metaura
202 p.n.e. – bitka kod Zame
214 p.n.e. – 205 p.n.e. – Prvi rimsko-makedonski rat
200 p.n.e. – 197 p.n.e. – Drugi rimsko-makedonski rat
197 p.n.e. – bitka kod Kinoskefale
197 p.n.e. – ustanak španskih plemena, od kojih je najznačajniji bio luzitanski ustanak pod vođstvom Varijata
197 p.n.e. – širenje sirijskog kraljevstva u Maloj Aziji
190 p.n.e. – bitka kod Magnezije protiv sirijskog kralja Antioiha III.
180 p.n.e. – donošenje zakona Lex Villia Annali, čime je ustanovljeno uređenje cursus honorum
171 p.n.e. – 168 p.n.e. – Treći rimsko-makedonski rat
168 p.n.e. – bitka kod Pidne
154 p.n.e. – 133 p.n.e. – borbe protiv luzitanaca u Španiji
150 p.n.e. – Pobeda nad Kartagom
149 p.n.e. – 146 p.n.e. – Treći punski rat
148 p.n.e. – bitka kod Leukopetre protiv Ahejskog saveza
149 p.n.e. – zakonom Lex Carpurnia ozakonjeno uspostavljanje stalnog izvršnog suda
146 p.n.e. – Scipion Emilijan je razorio gradove Kartagu i Korint i osnovao provinciju Afriku
138 p.n.e. – pobuna robova na Siciliji
135 p.n.e. – Prvi robovski rat
133 p.n.e. – ubistvo poslanika (tribuna) Tiberija Grakha posle izglasavanja agrarne reforme
133 p.n.e. – Pergamski kralj Atal III. dobrovoljno predaje pergamsku kraljevinu u ruke Rimljana
130 p.n.e. – osnivanje provincije Azije od pergamske kraljevine; sada u sastavu rimske države ima devet provincija: Azija, Afrika, Cisalpinska Galija, Ilirija, Korzika, Makedonija, Sicilija,Sardinija i Hispanija.
Doba klasnih i građanskih ratova u Rimskoj Republici (130 p.n.e. – 30 p.n.e.)
125 p.n.e. – 121 p.n.e. – borba protiv Kelta, utvrđivanje Rimljana u Masiliji (južna Francuska) i stvaranje desete rimske provincije Galije (Narbonska Galija)
123 p.n.e. – Izbor Gaja Grakha za tribuna
121 p.n.e. – sprovođenje zakona o zaštiti rimskih građana (Senatus consultum de re publica defenda) na insistiranje Gaja Grakha
111 p.n.e. – 105 p.n.e. – Jugurtin rat u Numidiji
105 p.n.e. – borba Rimljana protiv Kelta i germanskih plemena Cimbri i Teutonci, kao i bitka kod Arauzija
104 p.n.e. – Drugi robovski rat
103 p.n.e. – izbor Lucija Apuleja Saturnina za narodnog tribuna, izbor Gaja Servilija Glaukije za pretora i Gaja Marija za konzula
102 p.n.e. – bitka kod Akva Sekstija protiv Teutonaca
101 p.n.e. – bitka kod Vercela protiv Cimbra
99 p.n.e. – izbor Marka Livija Druza za narodnog tribuna i pokušaj reorganizacije senata i sudstva
91 p.n.e. – ubistvo narodnog tribuna Marka Livija Druza
91 p.n.e. – 88 p.n.e. – rat italskih saveza protiv Rima
89 p.n.e. – bitka kod Askuluma
88 p.n.e. – zapovednik Kornelije Sula pokorava pleme Marse
90 p.n.e. – izglasan zakon o dodeli građanskih prava onima koji su verni Rimu (Lex Iulia)
89 p.n.e. – zakonom obećana građanska prava onima koji se u sledećih 60 dana pokore (Lex Plautia Papiria), što je izazvalo raspad među saveznicima
89 p.n.e. – Mitridat VI. Eupator iskorištava zauzetost Rimljana i zauzima provinciju Aziju
89 p.n.e. – Rim imenuje Kornelija Sulu za upravljača provincije Azije i zapovednika u pontonskim ratovima (89 p.n.e. – 85 p.n.e.) protiv Mitridata VI. Eupatora što ujedno i zaoštrava političku borbu u Rimu
87 p.n.e. – bitka protiv Arhelaja
86 p.n.e. – iskrcavanje u Tesaliji i zauzimanje Atene posle tri meseca opsade
86. p.n.e. – bitka kod Heroneje
86 p.n.e. – bitka kod Orhomena
85 p.n.e. – potpisan Dardanski mir između pontonskog kralja Mitridata i Rimljana
88 p.n.e. – celo slobodno stanovništvo Italije dobija prava rimskog građanstva; na predlog tribuna Publija Suflicija Rufa, oslabljen je položaj senata i slobodni italski građani ulaze u sve tribuse, Gaj Marije postaje prokonzul i zapovednik vojske u ratu protiv Mitridata VI.
88 p.n.e. – 82 p.n.e. – Prvi građanski rat u Rimu
88 p.n.e. – Sula zauzima Rim i proteruje pristalice Marija Gaja iz Rima
82 p.n.e. – Sula ponovo ulazi u Rim posle krvave bitke kod Porta Kolina i zavodi dikraturu
83 p.n.e. – 82 p.n.e. – drugi pontonski rat
82 p.n.e. – 79 p.n.e. – diktatura Kornelija Sule
78 p.n.e. – konzul Marko Emilije Lepid organizuje ustanak seljaka protiv Sulinih veterana i biva poražen na Marsovom polju ispred Rima, pri svom pokušaju ulaska u Rim
78 p.n.e. – pobuna pristalica Marija Gaja, predvođenih sa Sertorijem Kvintom, protiv Sulinih pristalica u Hispaniji
77 p.n.e. – Pompej Veliki pobeđuje Marijevce u Hispaniji; robovi postaju važan činilac u životu Rima, osnivaju se gladijatorske škole
74 p.n.e. – 64 p.n.e – treći pontonski rat
69 p.n.e. – bitka kod Tigranokerta
65 p.n.e. – pobeda Pompeja Velikog nad Mitridatom VI. i osnivanje provincije Jermenije i širenje rimske dominacije do Partija
73 p.n.e. – pobuna robova na čelu sa Spartakom
67 p.n.e. – Pompej Veliki čisti Sredozemno more od gusara
63 p.n.e. – Tulije Ciceron je izabran za konzula; Ciceronov sukob sa Lucijem Katilinom se zaoštrava i pokušaj Katilinog nasilnog osvajanja vlasti i poraz kod Pistoje; Cezar i Marko Licinije Kras zbog svoje upetljanosti u zaveri izbegavaju smrtnu kaznu
59 p.n.e. – Uspostava prvog trijumvirata između Krasa, Pompeja velikog i Cezara
58 p.n.e. – Pobeda Cezara protiv u galskim ratovima protiv Helveta i Germana i njegovo postavljanje za prokonzula u Cisalpijskom Galijom, Ilirijom i Narborskom Galijom
56 p.n.e. – Cezar zauzima prostore današnje Francuske i Belgije; pomirenje između Krasa i Pompeja Velikog na sastanku triumvirata u Luki (Lucca).
55 p.n.e. – Pompej Veliki i Marko Kras izabrani za konzule; Pompej dobio upravu nad provincijom Hispanijom a Kras nad provincijom Sirijom
54 p.n.e. – Cezar prelazi u Britaniju i nametnuo je svoju vlast; Kras je krenuo na Mesopotaniju (Partski ratovi Rima)
53 p.n.e. – u bitci kod Carrhae, Marko Kras je poražen i ubijen
52 p.n.e. – Cezar je porazio Gale u bitci kod Alezije i ugušio ustanak u Galiji; raspad prvog trijumvirata, izbor Pompeja Velikog za konzula i prelazak na stranu optimata, konzervativne frakcije senata
49 p.n.e. – Cezar prelazi Rubikon (alia iacta est) i krenuo je na Rim što je uzrokovalo drugi rimski građanski rat
48 p.n.e. – Cezar pobeđuje Pompejeve pristalice u bitci kod Ilerde u Španiji, proglašen je za diktatora posle njegovog povratka u Rim, a u bitci kod Farsale, pobeđuje Pompeja i proterava ga u Egipat
47 p.n.e. – Aleksandrijski rat
46 p.n.e. – Bitka kod Thapsusa
46 p.n.e. – Cezar proglašen diktatorom
45 p.n.e. – Bitka kod Munde, gde je Cezar potukao pristalice Pompeja i Pompejeve sinove
44 p.n.e. – Senat je proglasio Cezara za doživotnog imperatora, sa pravom odlučivanja o ratu i miru, upravljanjem državnim novcem. Njegovim se odlukama niko nije smeo usprotiviti.
44 p.n.e. – atentat na Cezara i treći rimski građanski rat između Cezarovih ubica (republikanaca) predvođenih Gajem Kasijem Longinom i Markom Junijem Brutom i Cezarovih poštovalaca Marka Antonija, Marka Emilija Lepida i Gaja Julija Oktavijana
43 p.n.e. – Oktavijan, Lepid i Marko Antonije osnivaju drugi trijumvirat
42 p.n.e. – bitka kod Filipa, u Makedoniji, protiv republikanaca i pobeda Oktavijana i Antonija, posle čega Antonije dobija upravu nad istočnim provincijama a Oktavijan se vraća u Rim
41 p.n.e. – pobuna u Peruzijumu (Peruđa)
40 p.n.e. – Senat imenuje Heroda Velikog kraljem Judee
39 p.n.e. – Antonije vraća teritorije koje su zauzeli Parti na početku drugog partskog rata
36 p.n.e. – Marko Vipsanije Agripa u bitkama kod Mile i Nauloha pobeđuje Seksta Pompeja, sledbenika Cezarovih protivnika koji se učvrstio na Siciliji i ugrožavao trijumvirsku vladavinu
32 p.n.e. – prekid prijateljstva između Oktavijana i Antonija
31 p.n.e. – bitka kod Akcija, između Oktavijana na jednoj i Kleopatre i Antonija na drugoj strani
30 p.n.e. – Egipat postaje rimska provincija; Oktavijan postaje neograničeni vladar Rimskog carstva, čime je i završeno doba velikih osvajanja i Rimske Republike
Rimsko Carstvo (27 p.n.e.- 476.)
Započinje s prvim carem, Augustom (117. godine, u vreme cara Trajana, rimska imperija dostiže najveće teritorijalno proširenje. 395. carstvo se deli na Zapadno Rimsko Carstvo i Vizantijsko Carstvo (Istočno Carstvo). Zapadno Rimsko Carstvo je propalo 476, a Vizantijsko Carstvo 1453.)
23 p.n.e. – Oktavijan, sada August, dobija zvanje Imperium maius
19 p.n.e. – August je sastavio novi spisak senatora, kojih sad ima 600, a sebe je stavio na prvo mesto (odatle potiče i naziv princeps senatus – prvak Senata) i uspostavio je novi oblik vladavine – principat; organizova je sopstvenu gardu – pretorijance; proglasio se Augustusom (uzvišeni); uspostavio je snage javnog reda u Rimu i osnovao vatrogasnu službu
19 p.n.e. – August je potpuno pokorio Španiju
16 p.n.e. – 15 p.n.e. – Pobjeda nad germanskim plemenima i proširenje carstva do rijeke Elbe
12 p.n.e. – 7 p.n.e. – Tiberije osvaja Panoniju i odlazi u provinciju Germaniju, radi sprečavanje pobune germanskih plemena
5. godine – Tiberije potpuno pokorava Germaniju
6. godine – Judea postaje rimska provincija
6. – 9. godine – Batonski rat
9. godine – Bitka kod Teutoburške šume, teški rimski poraz, germanska plemena, pod vodstvom Arminija (donedavna služio Rimu), iz zasede napala i uništila tri rimske legije
11. godine – Tiberije i Germanik su ugušili ustanak u provinciji Germaniji
13. godine – Senat proglašava Tiberija za Augustovog suvladara
14. godine – smrt cara Augusta i imenovanje Tiberija za njegovog naslednika sa imenom Tiberije Julije Cezar August
15. godine – nemiri u provinciji Germaniji
17. godine – vojničke pobune u Galiji i Numidiji
21. godine – vojnička pobuna u Trakiji
26. godine – Tiberije se povlači u penziju na otok Capri, a ovlaštenja preuzima zapovednik njegove garde Sejan, koji sprovodi teror po Rimu
31. godine – slom Sejana
37. godine – smrt Tiberija i Gaj Julije Cezar Kaligula postaje imerator
41. godine – Tiberije Klaudije Neron postaje imperator
41. – 42. godine – ustanak u Mauritaniji
43. godine – pohod na Britaniju
54. godine – Klaudije Cezar Neron postaje imperator
61. godine – ustanak u Britaniji, predvođen Boudicom, poglavicom plemena Iceni
64. godine – Rim je uništen u jednom požaru; Neron okrivljava hrišćane i organizuje prvi progon
66. godine – Tit Flavije guši židovski ustanak u Judei
68. godine – samoubistvo Nerona i kraj vladavine dinastije Julijevaca – Klaudijaca
69. godine – Godina četiri cara: vladavina četiri imperatora: Senat je priznao za Neronovog naslednika Galbu; rimske legije u Germaniji su izabrale Vitelija Aula; pretorijska garda u Rimu je izglasala Ota Marka Salvija, a krajem godine je na vlast došao Vespazijan
69. – 70. godine – Batavijanski ustanak u provinciji Germaniji, predvođen Civilijem
70.godine – Tit, Vespazijanov sin, budući car, razorio Jeruzalem
71. – 84. godine – pacifikacija Britanije i osvajanje teritorija današnjeg Velsa i Škotske
79. godine – posle smrti Vespazijana, Tit Flavije postaje imperator; 24.avgusta, erupcija vulkana na Vezuvu i uništenje gradova Pompeja i Herculaneuma
80. godine – delomično uništenje Rima u požaru
80. godine – otvoren Colosseum
81. godine – Domicijan postaje imperator
85. godine – pobuna u Dakiji
96. godine – Ubistvo Domicijana i kraj vladavine dinastije Flavijaca; Nerva, prvi od tkz. pet dobrih careva postaje imperator
98. godine – Trajan postaje imperator
101. – 102. godine – Prvi dakijski rat
106. – 109. godine – Drugi dakijski rat, somoubistvo dakijskog kralja Decebala i Dakija postaje provincija
106. godine – izgradnja Trajanovog foruma
113. – 117. godine – rat sa Partima i gušenje ustanaka u severnoj i srednjoj Mesopotaniji
117. godine – Publije Elije Hadrijan postaje imperator
122. godine – izgradnja Hadrijanovog bedema (Vallum Hadriani)
132. – 135. godine – Židovski ustanak predvođen Simonom bar Kokhba
138. godine – Antonin Pio postaje imperator
140. – 143. godine – posle pobune, Antonin zauzuma Škotsku; početak izgradnje Antoninovog bedema
152. – 153. godine – pohodi protiv ustanika u Ahaji i Egiptu
161. godine – Marko Aurelije postaje imperator
162. – 166. godine – neuspešni pohodi Lucija Verija protiv partskog kralja Olagaza III. u petom partskom ratu
166. – 175. godine – Markomanski rat protiv germanskih plemena Markomana i Kvada
172. godine – ustanak Bukola (pastira) u Egiptu
180. godine – smrt Marka Aurelija, poslednjeg od pet dobrih imperatora; njegov sin Komod postaje imperator (180. – 192)
192. godine – ubijen Komod, na presto dolazi Pertinaks, vlada tri meseca (192 – 193)
193. godine – ubijen Pertinaks, panonske legije proglašavaju carem Lucija Septimija Severa
195. – 197. godine – Septimije Sever vodi šesti partski rat Rima; raspuštanje stare pretorijanske garde, koju su samo sačinjavali Italici i stanovnici Galije i Španije i formiranje nove od stanovnika podunavskih i istočnih provincija; legalizacija prava stupanja u brak vojnika
208. – 211. godine – Septimije Sever zauzima Kaledoniju
211. godine – Marko Aurelije Karakala postaje imperator
212. godine – Karakala odobrava zakon Constitutio Antoniniana, kojim skoro celokupno slobodno stanovništvo rimskog carstva dobija pravo rimskog građanstva
217. godine – ubistvo Karakale; Marko Opelije Makrin postaje imperator kao prvi car iz redova vitezova
218. godine – ubistvo Makrina; za naslednika proglašen Varije Avit Basijan ili Marko Aurelije Antonin, poznat kao Elagabal ili Heliogabal, bez konkurencije najrazvratniji rimski car, koji je na vlast došao kao 14-godišnjak, ali su ga zbog silnog razvrata ubili Pretorijanci kad je imao 18 godina !!!
222. godine – ubistvo Elagabala i Aleksandar Sever postaje imperator
235. godine – ubistvo Aleksandra Severa i početak vladavine tkz. vojničkih careva, gde je do 284. godine vladalo negde oko pedeset careva
249. godine – na presto dolazi Trajan Decije, prvi rimski car ilirskog porekla
268.godine – Bitka kod Naissusa se odigrala u septembru 268. godine između gotske vojske i Rimljana koje su predvodili tadašnji car Galijen i budući carevi Klaudije II i Aurelijan. Ovaj događaj ima važnu ulogu u istoriji krize tokom trećeg veka.
284. godine – Dioklecijan postaje imperator
285. godine – Bagaudski rat – ustanak bagauda robova, seljaka i bezemljaša
negde oko 290. godine – Dioklecijan deli vladavinu sa Markom Aurelijem Maksimilijanom koji vlada zapadnim delom carstva a Dioklecijan istočnim; Rim nije više sedište carstva; Dioklecijan stvara apsolutnu monarhiju (dominat), zadržava graničnu vojsku ali i stvara i operativnu, čiju srž čine palatini i carstvo deli na dvanaest dieceza; Senat gubi politički značaj
301. godine – utvrđene su maksimalne cene robe i radne snage
303. i 304. godine – uvedene su mere protiv hrišćana
305. godine – Maksimilijan abdicira i nasleđuje ga njegov suvladar Konstancije Klor
306. godine – Konstanti Veliki ili Konstantin I (Flavije Valerije Konstantin) postaje imperator
306. – 324. godine – međusobni okršaji rimskih suvladara, Licinijevim porazom Konstantin Veliki postaje jedini vladar Rima
312. godine – bitka kod Mulvijevog mosta, Konstantin pobeđuje uzrupatora Maksencija, a pre bitke mu se, po legendi ukazao krst sa natpisom: ‘U ovom ćeš znaku pobediti’.
313. godine – donet zakon o slobodnom ispovedanju hrušćanske vere u Milanu, poznat kao Milanski edikt
325. godine – car Konstantin Veliki stavlja van zakona gladijatorske borbe, koje se, međutim, i dalje povremeno održavaju do oko 450. godine
330. godine – Konstantinopolj postaje glavi grad carstva
337. godine – smrt cara Konstantina (I ili Velikog, jer kad se govori o caru ovoga imena, misli se uvek na njega), nasleđuje ga Konstancije II
357. godine – Julijan Apostata kao namesnik u Galiji pobeđuje Alemane kod Argentoratuma
361. godine – smrt Konstancija II i Julijan Apostata postaje proglašen za cara
363. godine – pogibija Julijana Apostate u ratu sa Persijcima pri opsadi Ktesifona; braća Valentinijan Flavije i Valens dolaze na vlast, prvi vlada zapadnim carstvom iz Milana a drugi istočnim iz Kostantinopolja
378. godine – bitka kod Adrijanova polja protiv Vizigota i pogibija Valensa; Teodozije dolazi na vlast
379. godine – Teodozije objedinjuje oba dela carstva
377. – 382. godine -Gotski rat – pobeda nad Gotima i sklapanje saveza sa Gotima protiv Huna
391. godine – Teodozije proglašava hrišćanstvo jedinom i službenom religijom Rimskog carstva
393. godine – Teodosije ukida Olimpijske igre (koje dotad traju neprekidno od 776 pre nove ere.
395. godine – smrt Teodozija i konačna podela rimskog carstva na Istočno i Zapadno Rimsko Carstvo
402. godine – pobeda Stilihona nad Gotima
402. godine – Ravenna postaje (i ostaje zadnji) glavni grad Zapadnog Rimskog carstva
404. godine – 1.januara, poslednja gladijatorska borba u gradu Rimu
408. godine – Goti zauzimaju Panoniju i Norikum
410. godine – Goti prodiru u Italiju, zauzimaju Rim i pljačkaju ga
430 – tih godina – Huni i pod vodstvom Atile prodiru u Galiju
451. godine – poslednji Rimski trijumf: bitka na Katalaunskim poljima. Rimski vojskovođa Flavije Aecije, znan i kao ‘poslednji pravi Rimljanin’, potpomognut Vizigotima kralja Teodorika, pobeđuje Atilu, ali ga, iz taktičkih razloga, ne uništava.
475. godine – Romul Augustul postaje imperator
476. godine (3. ili 4.septembra) – germanski zapovednik Odoakar skida sa vlasti Romula Augustula, kao poslednjeg vladara Zapadnog Rimskog carstva (ali mu je kao dečaku, poštedeo život, pa ovaj umire oko 511. godine) i proglašava se kraljem Italije, što se smatra i poslednjom godinom Zapadnog Rimskog Carstva, dok Istočno Rimsko Carstvo ili Vizantija nastavlja da traje do 1453. godine.
Istoričari se slažu da je 476. godina – godina propasti (Zapadnog) Rimskog carstva. Završava se Stari vek i razdoblje Antike. Započinje mračni Srednji vek.
